Kontrowersyjne trawlery z serii B-23, garść szczegółów technicznych

Byli tacy, którzy je kochali i nie chcieli pływać na innych statkach ale byli i tacy, którzy nienawidzili je szczerze za awaryjność, zachowanie na fali, kiepskie ogrzewanie i klimatyzację…

Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni w latach 1963-1965 zbudowała dwanaście rufowych trawlerów-zamrażalni typu B-23. przewidzianych do prowadzenia połowów trałowych w rejonie Morza Północnego, północnego Atlantyku oraz łowisk zachodnioafrykańskich. Trawlery oznaczone literą „h” od 1979 do 1990 r. wykorzystywały w połowach kalmarów także technikę haczykową.

Projekt i dokumentację trawlera opracowało Biuro Konstrukcyjne Stoczni, a głównym projektantem statku był mgr inż. A. Kaczmarski. Statki budowano pod nadzorem Polskie go Rejestru Statków dla klasy: PIRLW — w odniesieniu do kadłuba i wyposażenia pokładowego, PRM — w odniesieniu do wyposażenia maszynowego.

Osiem trawlerów przejęło PPDiUR „Odra” w Świnoujściu, a cztery PPDiUR „Gryf” w Szczecinie. Wszystkie statki z tej serii nosiły nazwy ryb, były to:

„Barwena” SZN 64 (h) — zbudowany w sierpniu 1963 r. dla PPDiUR „Gryf”, Szczecin, wycofany z eksploatacji w lipcu 1981 r.,

„Granik” SZN 65 (h) — zbudowany w grudniu 1963 r. dla PPDiUR „Gryf”, Szczecin, wycofany z eksploatacji w 1990 r.,

„Murena” SZN 143 (h) — zbudowany w grudniu 1964 r. dla PPDiUR „Gryf”, Szczecin, wycofany z eksploatacji w październiku 1981 r.,

„Konger” SZN 70 (h) — zbudowany w lutym 1965 r. dla PPDiUR „Gryf”, Szczecin wycofany z eksploatacji w 1992 r.,

„Albakora” ŚWI 183— zbudowany w kwietniu 1963 r. dla PPDiUR „Odra”, Swinoujście, wycofany z eksploatacji w 1992 r.,

„Barbata” ŚWI 184, zbudowany w maju 1963 r. dla PPDiUR „Odra”, Swinoujście, wycofany z eksploatacji w styczniu 1981 r.,

„Barakuda” ŚWI 185 — zbudowany w czerwcu 1963 r. dla PPDiUR „Odra”, Swinoujście, w 1979 r. sprzedany firmie „Petrobaltic”, Gdańsk,

„Belona” SWI 187 — zbudowany we wrześniu 1963 r. dla PPDiUR „Odra”, Swinoujście, wycofany z eksploatacji w styczniu 1981 r.,

„Dorada” SWI 188— zbudowany w listopadzie 1963 r. dla PPDiUR „Odra”, Swinoujście, wycofany z eksploatacji w październiku 1981 r.,

„Tarpon” SWI 190— zbudowany w kwietniu 1964 r. dla PPDiUR „Odra”, Świnoujście, w maju 1965 r. wszedł na mieliznę i pozostał u wybrzeży Mauretanii,

„Tasergal” SWI 191 — zbudowany w marcu 1964 r. dla PPDiUR „Odra”, Świnoujście, wycofany z eksploatacji w 1990 r.,

„Ramada” SWI 192 — zbudowany w maju 1964 r. dla PPDiUR „Odra”, Świnoujście, wycofany z eksploatacji w październiku 1981 r.

Plan ogólny trawlera zamrażalni typu B-23 przedstawiono na rysunku 46.Kształt kadłuba opracowano uwzględniając wyniki badań modelowych przeprowadzonych w basenie doświadczalnym. Konstrukcja statku była całkowicie spawana z systemem wiązań poprzecznych.

Pomieszczenia załogowe rozmieszczono na trzech kondygnacjach. Na pokładzie łodziowym usytuowano kabiny kapitana, I oficera i radiooficera. Na pokładzie górnym znajdowały się kabiny pozostałych oficerów, technologa przetwórstwa, elektryka, chłodnika, bosmana i kucharza. Inni członkowie załogi mieli dwuosobowe kabiny na pokładzie głównym. Ponadto statek dysponował dwoma miejscami rezerwowymi i jednoosobową izolatką.

Wszystkie pomieszczenia służbowe i mieszkalne miały wentylację, a obie mesy także częściową klimatyzację. W związku z planowanymi połowami na łowiskach w rejonie Afryki pokład trałowy i łodziowy zostały wyposażone w przeciwsłoneczne tenty (konstrukcja składana), a wszystkie drzwi, okna i iluminatory w osłony przeciwmoskitowe.

Napęd trawlera stanowił silnik firmy Mirrless typu KLSSMR6, czterosuwowy, nienawrotny, z doładowaniem o mocy 1600 KM przy 400 obr./min.

Moc silnika była przenoszona na śrubę nastawną firmy Escher Wyss.

Energię elektryczną wytwarzały dwa zespoły prądotwórcze na prąd stały o mocy po 120 kW. Prądnice tych zespołów były napędzane agregatami firmy Paxman typu 4RPHxZ.

Kolejne źródła energii elektrycznej stanowiły dwie prądnice prądu stałego napędzane przez silnik główny poprzez przekładnię. Jedna prądnica o mocy 240 kW zasilała windę trałową a druga o mocy 160 kW zasilała sieć statkową. Prądnice i silnik windy trałowej wyprodukowała firma Lawrence Scott.

W przypadku uszkodzenia silnika głównego, statek mógł być napędzany agregatem prądotwórczym poprzez zawieszoną na przekładni prądnicę trałową, która wówczas pracowała jako silnik elektryczny.

Do wydawania i wybierania zestawu trałowego na statku zamontowano dwubębnową windę trałową typu WT 1 2A (produkcji Stoczni Gdańskiej), napędzaną silnikiem elektrycznym układu Ward-Leonarda. Uciąg windy 12 T przy prędkości wybierania 70 m/min, a pojemność bębna wynosiła 4000 m liny trałowej o średnicy 26,5 mm. Para bloków trałowych, przesuwanych hydraulicznie została umieszczona na pomoście trałowym nad pochylnią rufową.

Ryby z worka włoka wsypywano przez luk pokładu trałowego do zasobnika ryb w zamrażalni. Po przesortowaniu ryby układano w tace, w których były zamrażane w urządzeniach kontaktowych. Statek dysponował dwoma aparatami zamrażalniczymi. Zamrażanie większych ryb wykonywano po ich pocięciu krajarkami mechanicznymi na kawałki o grubości 55 lub 80 mm (wysokość mrożonych bloków). Odpady rybne i przyłów wykorzystywano do produkcji mączki rybnej i oleju rybnego. Przepustowość wytwórni mączki rybnej wynosiła 10 ton surowca/dobę.

Trawler dysponował dwoma ładowniami chłodzonymi do składowania ryb mrożonych.

W ładowni dziobowej (pojemność 437 m przewożono ryby mrożone w temperaturze —27°C,a ładownia rufowa (pojemność 173 m mogła spełniać identyczną funkcję lub mogła służyć do przetrzymywania ryb lodowanych w temperaturze od +4°C do —4°C. Do składowania ryb mógł być również wykorzystywany magazyn przejściowy (pojemność 14,5 m i magazyn lodu 8m). Instalacja chłodnicza pracowała na freonie 12. Po raz pierwszy w polskim rybołówstwie zastosowano w tej instalacji układ dwubiegowy. W układzie parowym pracowały trzy dwustopniowe sprężarki firmy Grasso, jedna typu K70 20x 110 o wydajności 56 000 kcal/h oraz dwie typu K40 20x 110 o wydajności po 34 300 kcal/Ii, przy temperaturze skraplania +33°C i temperaturze parowania —40°C. W układzie parowym pracowały dwie pompy freonowe firmy Howard. Wydajność zamrażalni kontaktowej wynosiła 12-14 ton na 16 godzin pracy.

Projekt główny chłodni i dokumentację instalacyjną urządzeń zamrażalniczych opracowano w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego w Gdańsku.

Charakterystyka techniczna tych statków była następująca (Bembnowski i Czajkowski 1964):

Długość całkowita        69,2 m

Długość między pionami           60,00 m

Szerokość na wręgach 11,00 m

Szerokość pochylni rufowej     3,00 m

Wysokość boczna do:

pokładu górnego          7,55 m

pokładu głównego        5,25 m

Zanurzenie konstrukcyjne         5,05 m

Pojemność rejestrowa:brutto   1005 RT

netto    379 RT

Pojemność ładowni:ryb mrożonych (na dziobie)      370 m

ryb mrożonych (na rufie)          173 m

mączki rybnej   50 m

Pojemność zbiorników:

paliwa  370 m

wody słodkiej  62 m

Nośność          580 t

Silnik 6-cyl. KLSSMR6 prod. ang.przy 400 obr./min o mocy        1177 kW/1600 KM

Prędkość         14,0 węzłów

Załoga  39 osób

Autonomiczność pływania        50 dni.

W związku z dużym zainteresowaniem armatorów zagranicznych trawlerem typu B-23, Stocznia im. Komuny Paryskiej wspólnie z „Centromorem” zorganizowała w grudniu 1963 r. specjalny, próbny rejs, w którym uczestniczyli przedstawiciele armatorów z Anglii, Francji oraz Norwegii.

Rysunki i opis pochodzą z książki  „Polska flota rybacka w latach 1921-2001 –  Wiesław Blady wydanej przez MIR Gdynia 2002 zamieszczone za osobistym zezwoleniem autora.